Κυλάει γάργαρη, ξεπερνώντας όλα τα εμπόδια που συναντά, δροσίζοντας τον ακροατή, συγκινώντας τον, κάνοντάς τον να ανατριχιάζει ή να δακρύζει. Ήταν το 2010, θυμάμαι, που κυκλοφόρησε εκείνο το δίσκο από το Μικρό Ήρωα με το γενικό τίτλο «Όλα είναι εδώ» επιστρέφοντας στην ενεργό δράση και στη δισκογραφία μετά από 17 χρόνια οικειοθελούς απουσίας. Αυτός ο δίσκος με ταρακούνησε βαθιά. Αναζητείστε τον.  Ένα από τα τραγούδια του, μάλιστα, το (σαν γραμμένο από τον ίδιο) «Φαβορί» (μουσική: Κώστας Λειβαδάς –στίχοι: Οδυσσέας Ιωάννου) με έκανε να ξαναθυμηθώ αυτόν τον τραγουδισταρά και να του ξαναβγάλω το καπέλο. Μιλώ για το Γιώργο Μεράντζα, φυσικά, που τα επόμενα δύο Σάββατα (27/2 και 5/3) εμφανίζεται στο Ρυθμός Stage στην Ηλιούπολη με τον Γιάννη Κούτρα παρέα σε ένα πρόγραμμα με το γενικό τίτλο «Τραγουδάμε ό,τι μας πονάει». Άχαστο, αν με ρωτάτε.

Συνέντευξη στον Γιώργο Μυζάλη

Πως (συν)αποφασίσατε εξ αρχής τη συνεργασία με το Γιάννη Κούτρα; 
Μπορεί οι πιο νέοι να μην γνωρίζουν ότι εγώ και ο Γιάννης είχαμε κοινή πορεία για πάρα πολλά χρόνια. Είχαμε χαθεί ένα διάστημα, τελευταία έχουμε ξαναβρεθεί και όλο λέγαμε πότε θα κάνουμε κάτι μαζί και έτσι κάποια στιγμή έδεσε και βρεθήκαμε στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο.

Τώρα οι παραστάσεις θα είναι διαφορετικές στο Ρυθμό stage;
Κατά τη γνώμη μου θα είναι διαφορετικές, όχι μόνο γιατί θα έχουμε και άλλα τραγούδια, αλλά γιατί ποτέ οι παραστάσεις δεν είναι ίδιες. Ακόμη και αν δουλεύεις δύο μήνες κάθε μέρα σε ένα μαγαζί, σε ένα χώρο, ποτέ δεν είναι ίδια η παράσταση. Επαναλαμβάνω τώρα στο Ρυθμός stage που έχουν μεσολαβήσει και άλλα γεγονότα και η διάθεσή μας θα είναι διαφορετική και τα τραγούδια αρκετά είναι διαφορετικά άρα και η παράσταση θα είναι διαφορετική.

 

Αν σήμερα ξεκινούσατε την ηχογράφηση ενός νέου δίσκου τι θα προτιμούσατε; Τραγούδια νέων δημιουργών ή την υπογραφή ενός μεγάλου ονόματος από το παρελθόν; 
Και το ένα και το άλλο ανάλογα, εγώ διαλέγω πάντα με το ένστικτό μου, έτσι όπως αντιλαμβάνομαι εγώ τα τραγούδια. Μπορεί ένα τραγούδι να είναι πάρα πολύ καλό και σε μένα να μην λέει πάρα πολλά πράγματα ή να μην μπορώ εγώ να δώσω την εικόνα που κάποιος άλλος μπορεί να δώσει, γι’ αυτό και πάντα επιλέγω με το τι αισθάνομαι όταν ακούω ένα τραγούδι, αν μου αρέσει αυτό, δε δίνω σημασία αν είναι ενός νέου ή παλιότερου δημιουργού. Εννοώ ενός μεγάλου δημιουργού που έχει κάνει επιτυχίες. Ο τρόπος που διαλέγω είναι κυρίως να μου αρέσει το τραγούδι.

 

Στην εποχή που διανύουμε και με τον τρόπο που διαδίδεται πλέον η μουσική, για ποιο λόγο να θέλει κάποιος να κυκλοφορήσει ένα νέο δίσκο;
Είναι γεγονός ότι σήμερα όποιος κάνει ένα δίσκο δεν το κάνει γιατί περιμένει από αυτό να βγάλει χρήματα. Αν σκεφτείτε ότι εγώ το 1975  τραγούδησα στο δίσκο του Θάνου Μικρούτσικου «Τροπάρια για Φονιάδες» και έγινε χρυσός πουλώντας 60-70 χιλιάδες δίσκους. Σήμερα με 3-5 χιλιάδες δίσκους γίνεται χρυσός, άρα οι πωλήσεις δεν υπάρχουν και την βασική αιτία την ξέρουμε όλοι και είναι το internet που κατεβάζουν τα τραγούδια ΔΩΡΕΑΝ. Το πρόβλημα είναι μεγάλο και οι ευθύνες συγκεκριμένες. Ο λόγος για τον οποίο σήμερα κάποιος μπαίνει στον κόπο να κάνει ένα νέο cd είναι γιατί θέλει να επικοινωνήσει με τον κόσμο, γιατί έχει κάτι να πει. Αυτή είναι η ουσία.

 

Κατά τη διάρκεια της απουσίας σας από το «επαγγελματικό» τραγούδι, συντελέστηκαν σημαντικές αλλαγές στη μουσική μας πραγματικότητα. Ποια θα λέγατε ότι είναι η πιο ευχάριστη και ποια η πιο δυσάρεστη και γιατί;
Εγώ απουσίασα από το ελληνικό τραγούδι 17 χρόνια περίπου, από το 1990 ως το  2007. Οι λόγοι δε νομίζω πως είναι του παρόντος γιατί σταμάτησα να τραγουδάω και δεν νομίζω πως ενδιαφέρει κανέναν ειδικά. Όταν γύρισα όμως σχεδόν όλα τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Είχε τελειώσει σχεδόν το life style του μεγάλου Κωστόπουλου που κράτησε 25 χρόνια (τρεις δικτατορίες και βάλε). Ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, ο Περίδης και αλλοι πολλοί ήταν πια εδώ για τα καλά. Και οι αδερφοί Κατσιμίχα βέβαια, που ήταν και παλιότερα αλλά είχαν φτάσει ήδη στο Τοπ και οι οποίοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτή την αλλαγή. Αυτή ήταν η ευχάριστη έκπληξη. Η δυσάρεστη, αν μπορώ να πω, είναι ότι συνάντησα μουσικούς καταπληκτικούς που παίζουν όχι μόνο ένα μουσικό όργανο αλλά περισσότερα, και πάρα πολύ καλά παιδιά, αλλά έτσι όπως είναι η κατάσταση αυτοί οι μουσικοί και όχι μόνο οι μουσικοί, παίρνουν πολύ λίγα χρήματα. Αυτή είναι η μεγάλη αλήθεια. Όχι με την έννοια «αχ τι ωραία θα ήταν να παίρναμε πολλά χρήματα και τότε θα ήταν όλα καλά». Απλούστατα πιστεύω πως δυσκολεύονται οι περισσότεροι να ζήσουν αξιοπρεπώς.

 

Διατηρείτε μια σπουδαία φωνή σε όλα τα επίπεδα (δύναμη, καθαρότητα, έκταση, νεότητα). Ποιο είναι το μυστικό σας; Κάνατε ποτέ μαθήματα ή κάτι άλλο προς την κατεύθυνση της διαφύλαξης της φωνής σας;
Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Δεν έκανα ποτέ τίποτα για να έχω τη φωνή που εσείς λέτε. Μπορώ να σας πω ότι το μόνο που δεν προσέχω είναι τη φωνή μου, αλλά αν μπορούσα να πω κάτι πάνω σε αυτή την ερώτηση είναι ότι για να τραγουδάς χρειάζεσαι κάποια φωνή, για να ερμηνεύεις όμως ένα ποιητή, ένα καλό στίχο δε φτάνει μόνο να έχεις μια καλή φωνή. Μερικοί χαρισματικοί από τη φύση τους είχαν το αλάθητο ένστικτο. Εγώ πιστεύω στην παιδεία και σε μια εσωτερική δύναμη που μπορεί να σε κάνει να βγάλεις την ψυχή σου κατά την εκτέλεση του τραγουδιού, να σου αρέσει αυτό, να έχει νόημα για σένα να το κάνεις.

Τραγουδάτε στον προσωπικό χρόνο, στο σπίτι, στο αυτοκίνητο κλπ;
Όχι δεν τραγουδάω στον προσωπικό μου χρόνο, ούτε στο σπίτι, ούτε στο αυτοκίνητο, ποτέ δεν το έκανα και σίγουρα ποτέ δικά μου τραγούδια. Αν κάποιος με συναντήσει να  το κάνω, είναι γιατί κάνω κατά τη διάρκεια μιας διαδρομής πρόβα μέσα στο αυτοκίνητο. Τραγουδάω μόνο όταν συναντιέμαι με φίλους και υπάρχει κάποιος λόγος είτε στις χαρές, είτε στις λύπες γιατί το τραγούδι είναι το πιο άμεσο σε σχέση με τις άλλες τέχνες όσον αφορά τη λειτουργία των συναισθημάτων.
 

Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει η ανάγκη για βιοπορισμό στην τέχνη και εν προκειμένω στο τραγούδι; Οδηγεί σε συμβιβασμούς ή σε υποχωρήσεις;
Κοιτάξτε, όταν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα που έχει 10-11 εκατομμύρια κατοίκους και κάνεις μια  επιτυχία πολύ μεγάλη, πουλήσεις δηλαδή 500.000 δίσκους για να μην πω για κάποιες εξαιρέσεις που έφτασαν το 1.000.000, πρέπει να συνεχίζεις να εργάζεσαι για να μπορείς να ζήσεις. Με μια αντίστοιχη επιτυχία στην Ευρώπη ή την Αμερική, δε θα χρειαζόταν να ξαναδουλέψεις ποτέ εσύ και μερικές γενιές ακόμα. Άρα έτσι και αλλιώς εδώ πρέπει να κάνεις επιτυχίες μια δύο φορές το χρόνο για να μπορείς να αισθάνεσαι καλά και να βγάζεις αρκετά χρήματα, τα αναγκαία για να ζεις δηλαδή.
Τώρα το να μιλάω εγώ για χρήματα έχει πάρα πολύ πλάκα, αλλά τέλος πάντων εγώ δεν έδινα σημασία, όταν τραγούδαγα επαγγελματικά και ζούσα από αυτό, πόσω μάλλον τώρα που δε με ενδιαφέρει καθόλου. Γιατί τώρα είμαι εραστής του τραγουδιού.
Γενικότερα όμως το τραγούδι δεν το είδα ποτέ βιοποριστικά. Δεν τραγουδάω για να κάνω συμβιβασμούς και να βγάζω χρήματα. Τραγουδώ μόνο ό,τι γουστάρω, ό,τι κάνει καλό στην ψυχούλα μου και τίποτα άλλο. Πολλές φορές  το πλήρωσα αυτό αλλά μου άρεσε. Τίποτα όμως δεν πάει χαμένο και μετά από τόσα χρόνια απουσίας η πορεία μου αυτή έχει εκτιμηθεί πάρα πολύ από μεγάλο κομμάτι του κόσμου, γιατί παρόλο που σταμάτησα 17 χρόνια, όταν ξανατραγούδησα, συνάντησα μεγάλη αγάπη και εκτίμηση από το κόσμο που ήταν πάλι δίπλα μου και με συγκίνησε  βαθύτατα χωρίς να ήμουνα ποτέ φαβορί. Με την ευκαιρία θα ήθελα και δημόσια να τούς ευχαριστήσω.
 

Στην περίοδο αυτή που διανύουμε, συχνά, ακούγονται διαμαρτυρίες για την  απουσία των πνευματικών ανθρώπων. Συμμερίζεστε αυτή την άποψη; Μέχρι που «οφείλουν» οι πνευματικοί άνθρωποι ενός τόπου να είναι παρόντες και με ποιους τρόπους;
Είναι μια απάντηση που θα σας δώσω όσο πιο σύντομα γίνεται γιατί αυτό το θέμα είναι ειδικό. Οι πνευματικοί άνθρωποι βγαίνουν μπροστά  στα δύσκολα, είναι πρωτοπορία.Δεν τους είδα όμως πουθενά. Δε μπορεί να είμαστε πνευματικοί άνθρωποι ala carte, να μιλάμε όταν μας βολεύει, όταν δεν ενοχλούμε ή όταν κλείνουμε συμφωνίες και ούτω καθ' εξής. Η προσωπική μου γνώμη είναι ότι πάρα πολύ λίγοι άνθρωποι σε αυτές τις δύσκολες μέρες τόλμησαν να δηλώσουν ουσιαστικά παρόντες. 
 

Θυμόσαστε πότε ακούσατε για πρώτη φορά ένα τραγούδι σας στο ραδιόφωνο; 
Ναι, ήταν το 1974. Είχα τραγουδήσει ένα τραγούδι του Χρήστου Λεοντή για ένα θεατρικό έργο με τίτλο «Η Χιλή θα νικήσει» και αυτό με σημάδεψε στη ζωή μου. Το παίξανε στο ραδιόφωνο και ήταν πολύ συγκινητικό γιατί στην παράσταση είχε λειτουργήσει πάρα πολύ αυτό το τραγούδι, έλεγε: «Να πάψουν πια οι κιθάρες, έχει η πατρίδα πένθος, μας σκοτώσαν τον αντάρτη, Μανουέλ Ροδριγιες», αναφερόταν στη Χιλή, σε μετάφραση της Δανάης Στρατηγοπούλου και ήταν και το σλόγκαν για μια δεκαετία στη μεταπολίτευση, δεν υπήρχε συγκέντρωση χωρίς αυτό το τραγούδι. Σημάδεψε τον ήχο.
 

Μπορεί η τέχνη – και ειδικότερα το τραγούδι – να «ζεστάνει» τις καρδιές των ανθρώπων σε αυτούς τους καιρούς που διανύουμε; Ποιος ο ρόλος της τέχνης, και ειδικότερα του τραγουδιού, σε καιρούς κρίσης;
Α! εμένα μου αρέσει πολύ αυτή η ερώτηση. Όπως ξέρετε κατάγομαι από την Ήπειρο και ξέρετε εμείς εκεί πάνω έχουμε και καταπληκτικά μοιρολόγια. Μοιρολογούν ας πούμε δύο μέρες το νεκρό γιατί ξεφορτώνουν τον πόνο τους, είναι μια λύτρωση αυτό. Η αφίσα στο Ρυθμός stage λέει «Τραγουδάμε ό,τι μας πονάει». Για μένα το τραγούδι είναι σύντροφος του κόσμου, δηλαδή είναι μια βοήθεια, πιάνεσαι από κάπου, αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Υπάρχουν στιγμές που ένα τραγούδι ή ένα τετράστιχο ενός ποιητή, όχι απλώς με έχει κρατήσει στο δρόμο, αλλά μου έχει δώσει τόση δύναμη, απίστευτη δύναμη, για να αντέξω τη δύσκολη στιγμή. Και πιστέψτε με, σας λέω την αλήθεια.