Ακολουθήστε μας στο Google news
Κώστα Ζουγρή
(Από το Βιβλιοδρόμιο της Ελευθεροτυπίας)
100 χρόνια σχεδόν μετά την πρώτη του εμφάνιση, αρχικά σε ερασιτεχνική μορφή, το ραδιόφωνο παραμένει μία από τις δημοφιλέστερες μορφές ενημέρωσης και ψυχαγωγίας για τον σύγχρονο άνθρωπο. Προσαρμοσμένο σε κάθε εξέλιξη της τεχνολογίας σε αναλογική, ψηφιακή και διαδικτυακή μορφή, το ραδιόφωνο όχι μόνο κατάφερε να επιζήσει των εξελίξεων, αλλά μόνιμα συμμετέχει σ αυτές και δεν παύει να προκαλεί το ενδιαφέρον σε ανθρώπους κάθε ηλικίας που απλά αλλάζουν την πηγή από την οποία δέχονται τις πληροφορίες και την μουσική.
Βασικό πλεονέκτημα του ραδιοφώνου έναντι της τηλεόρασης είναι πάντα το ότι αφήνει τον ακροατή να διαπλάθει μόνος του την δικιά του εικόνα ακούγοντας μουσική από διάφορα είδη και χώρες, που προέρχονται από διαφορετικές εποχές και μεταδίδονται από έναν αθέατο παρουσιαστή που η φωνή του σου δίνει την δυνατότητα να της δώσεις όποια μορφή θέλεις κάνοντας διάφορους συνειρμούς. Αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ εκφωνητή ραδιοφώνου και ακροατή, δεν μπορεί να γίνει μέσω τηλεόρασης αφού με την εικόνα είναι όλα σχεδόν ξεκάθαρα και δεν επιτρέπουν παρερμηνείες σε αυτό που βλέπεις. Η ραδιοφωνική επαφή δημιουργεί συχνά φανατικούς φίλους σε συγκεκριμένες εκπομπές και οδηγεί τους στιχουργούς μας στο να προσπαθήσουν να αποτυπώσουν αυτή την σχέση σε κάποιο τραγούδι συνδυάζοντας το ραδιόφωνο με κάποια στιγμή από την προσωπική τους ζωή.
Τα πρώτα ραδιόφωνα τρανζίστορ έκαναν την εμφάνισή τους στην δεκαετία του 50 δίνοντας μία μεγάλη ώθηση στο είδος, αφού πια ο καθένας είχε την δυνατότητα να μεταφέρει μαζί του το ραδιόφωνό του και να ενημερώνεται και εκτός σπιτιού.
Οι Στέρεο Νόβα στο τραγούδι τους Το Δίκτυο αναφέρονται στην χρήση του τρανζίστορ για την ενημέρωση των ποδοσφαιρικών αγώνων, αλλά και σε μόνιμα σχεδόν προβλήματα της κοινωνίας μας:
Απ' το τρανζίστορ μου ακούω άλλον έναν αγώνα δεν ανήκω σε κανένα, αυτοί θέλουν εμένα θέλουν μόνο να ευνουχίσουν τον κόσμο / να καθαρίσουν μια για πάντα αυτό το δρόμο από ιδέες, αξίες, δικαιώματα, γνώμη / πας να ξεφύγεις, όμως τώρα θα πληρώσεις / όλοι αυτοί σπρώχνουν τα κορίτσια στην πορνεία / τα θέλουν, τα παίρνουν, μετά τα πετούν στη γωνία.
Για το τρανζίστορ και τα αμερικάνικα τραγούδια τραγουδούσε η Μαρινέλλα το 1978 σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη και μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου.
Το τρανζίστορ ήταν η καλύτερη συντροφιά για τους φαντάρους στην σκοπιά, τώρα προφανώς ακόμα και η τηλεόραση θα φαίνεται αναχρονιστική και θα προτιμούσαν ένα laptop, ο Άλκης Αλκαίος με τον στίχο του και ο Θάνος Μικρούτσικος με την μουσική του προτιμούν μάλλον την παλαιότερη εκδοχή σύμφωνα με το τραγούδι τους Σιντάρτα:
Τόσα ταξίδια σε κορμιά ψυχές και τρένα, τόσα τραγούδια σε παράθυρα κλεισμένα, σαν τους φαντάρους που ξεχνούν τη μοναξιά τους,
μ' ένα φτηνό τρανζιστοράκι στη σκοπιά τους.
Ο Αλκαίος έχει γράψει στίχους και για το καταπληκτικό και πάντα επίκαιρο για πολλούς λόγους Πρωινό Τσιγάρο του Νότη Μαυρουδή:
Βγήκε ο ήλιος το ράδιο διαπασών μ' ένα χασάπικο που κλαίει για κάποιον Τάσο
κι εγώ σε ποντάρω κι ύστερα πάω πάσο σ' ένα καρέ τυφλών σ' ένα καρέ τυφλών.
Ο Ν. Μαυρουδής, το 1993 στο τραγούδι του Σαν Ραδιόφωνο με τον Δημήτρη Ψαριανό, χρησιμοποιεί στίχους του Τάσου Σαμαρτζή:
Σαν ραδιόφωνο που παίζει ξεχασμένο ερασιτέχνης στη ζωή κι όμως πηγαίνω
και επιμένω να ονειρεύομαι ασταμάτητα με μια φωνή που χρόνια πνίγουν τα παράσιτα...
Κι όπως αλλάζω το σταθμό ζωή αλλάζω και σκοπό και βάζω πρόγραμμα στην τύχη
όσο βαστάει ένα ξενύχτι μεσάνυχτα σε μια πλατεία κάθε σταθμός και ιστορία...
H μετάδοση των ποδοσφαιρικών αγώνων από το ραδιόφωνο κάθε Κυριακή, ήταν κάτι το ξεχωριστό και αυτήν την ατμόσφαιρα προσπαθεί να περιγράψει ο ποδοσφαιρόφιλος Λευτέρης Παπαδόπουλος στο τραγούδι του Μάνου Λοϊζου από το άλμπουμ Για Μια Μέρα Ζωής του 1980 με ερμηνεύτρια την Δήμητρα Γαλάνη:
Το λαΐκό το καφενείο έχει μια πόρτα που όλο τρίζει κι από το τζάμι μπαίνει κρύο
που μας θερίζει.
Όλες τις μέρες είναι άδειο τις Κυριακές κάργα ως τη σκάλα γιατί ανοίγουμε το ράδιο
κι ακούμε μπάλα.
Ραδιόφωνο και καφές πάντα είχαν στενή σχέση, αλλά ο Φίλιππας Πλιάτσικας με τους Πυξ Λαξ για κάποιους ξεχωριστούς λόγους προτιμά να έχει κλειστό το ραδιόφωνο στο τραγούδι τους από το 1998, Γιατί Έπαψες Αγάπη Να Θυμίζεις:
Ο καφές σου έχει κρυώσει και το ράδιο κλειστό τώρα για μέρες,
σε θυμάμαι είχες ξαπλώσει στου μονού μου κρεβατιού τις καλημέρες
Το ξέρω πως δεν το διάλεξα αν έπρεπε τη σκέψη μου να ορίζεις
μα ακόμα δεν κατάλαβα γιατί έπαψες αγάπη να θυμίζεις.
Η Αφροδίτη Μάνου άκουγε και συγκεκριμένη μουσική, τζαζ ροκ, στο Νυχτερινή Εκπομπή του 1984:
Απ' το ραδιόφωνο ακούω δυνατά τζαζ-ροκ
με πιάνει κόκκινο στο ύψος της Πανόρμου
κι εσύ φρενάρεις, με κοιτάζεις και παθαίνω σοκ
κι εκτροχιάζομαι στη μέση εκεί του δρόμου.
Από την ίδια χρονιά και το Έξοδος Κινδύνου του Γιάννη Σπανού σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, χωρίς μουσικές προτιμήσεις όμως:
Θα παίζουν τα ραδιόφωνα τραγούδια για το τίποτα γραμμένα
και η νύχτα στα μικρόφωνα
θα κλέβει την παράσταση για σένα.
Φανατικός φίλος του ραδιοφώνου ο Γιάννης Σπυρόπουλος Μπαχ, έγραφε στίχους για το Φέγγεις Σαν Άστρο με τους Τερμίτες το 1983:
Φέγγεις σαν άστρο μες στις ζωγραφιές που κάνω τροχιά που δίνει στα φωνήεντα ρυθμό
Μοιάζω φιγούρα που είναι εξόριστη στην άμμο κοιτάω κοράλλια απ' της ζωής μου το βυθό.
Να 'μαι λοιπόν μ' ένα τραγούδι που ταιριάζει λείπει μονάχα η δική σου η φωνή
Πες μου στ' αυτί το μυστικό που με τρομάζει ζητάει για σένα από το ράδιο ν' ακουστεί.
O ίδιος στιχουργός αναφέρεται στο ραδιόφωνο, με το ίδιο συγκρότημα και στο Πόσο Σε Θέλω.
Λίγα χρόνια πριν, το 1978, Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Παπάζογλου και ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης κυκλοφορούσαν έναν από τους πιο συζητημένους δίσκους με τίτλο Η Εκδίκηση Της Γυφτιάς. Ένα από τα πολλά πετυχημένα τραγούδια αυτού του άλμπουμ, ήταν το Κυρ Διευθυντά Των Δίσκων:
Κυρ Διευθυντά των δίσκων
έχω ένα νταλκά βαρύ όργανο γλυκό θα πιάσω τραγουδάκι να της φτιάσω
κάν' το δίσκο ν' ακουστεί.
Να το πω από το ράδιο να της έδινα κουράγιο
Να μ' ακούσει να με νιώσει το μυαλό της να διορθώσει.
Για τα ξένα τραγούδια λογικά θα έπρεπε να ασχοληθούμε ξεχωριστά, γι αυτό ενδεικτικά αναφέρω τα You Turn Me On Im A Radio της Joni Mitchell και το Video Killed The Radio Star των Buggles που εύστοχα προέβλεψε την επερχόμενη κρίση στην μουσική.
Τραγούδια και ραδιόφωνο...
28 Απριλίου 2011ΤουΚώστα Ζουγρή
(Από το Βιβλιοδρόμιο της Ελευθεροτυπίας)
100 χρόνια σχεδόν μετά την πρώτη του εμφάνιση, αρχικά σε ερασιτεχνική μορφή, το ραδιόφωνο παραμένει μία από τις δημοφιλέστερες μορφές ενημέρωσης και ψυχαγωγίας για τον σύγχρονο άνθρωπο. Προσαρμοσμένο σε κάθε εξέλιξη της τεχνολογίας σε αναλογική, ψηφιακή και διαδικτυακή μορφή, το ραδιόφωνο όχι μόνο κατάφερε να επιζήσει των εξελίξεων, αλλά μόνιμα συμμετέχει σ αυτές και δεν παύει να προκαλεί το ενδιαφέρον σε ανθρώπους κάθε ηλικίας που απλά αλλάζουν την πηγή από την οποία δέχονται τις πληροφορίες και την μουσική.
Βασικό πλεονέκτημα του ραδιοφώνου έναντι της τηλεόρασης είναι πάντα το ότι αφήνει τον ακροατή να διαπλάθει μόνος του την δικιά του εικόνα ακούγοντας μουσική από διάφορα είδη και χώρες, που προέρχονται από διαφορετικές εποχές και μεταδίδονται από έναν αθέατο παρουσιαστή που η φωνή του σου δίνει την δυνατότητα να της δώσεις όποια μορφή θέλεις κάνοντας διάφορους συνειρμούς. Αυτός ο ιδιαίτερος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ εκφωνητή ραδιοφώνου και ακροατή, δεν μπορεί να γίνει μέσω τηλεόρασης αφού με την εικόνα είναι όλα σχεδόν ξεκάθαρα και δεν επιτρέπουν παρερμηνείες σε αυτό που βλέπεις. Η ραδιοφωνική επαφή δημιουργεί συχνά φανατικούς φίλους σε συγκεκριμένες εκπομπές και οδηγεί τους στιχουργούς μας στο να προσπαθήσουν να αποτυπώσουν αυτή την σχέση σε κάποιο τραγούδι συνδυάζοντας το ραδιόφωνο με κάποια στιγμή από την προσωπική τους ζωή.
Τα πρώτα ραδιόφωνα τρανζίστορ έκαναν την εμφάνισή τους στην δεκαετία του 50 δίνοντας μία μεγάλη ώθηση στο είδος, αφού πια ο καθένας είχε την δυνατότητα να μεταφέρει μαζί του το ραδιόφωνό του και να ενημερώνεται και εκτός σπιτιού.
Οι Στέρεο Νόβα στο τραγούδι τους Το Δίκτυο αναφέρονται στην χρήση του τρανζίστορ για την ενημέρωση των ποδοσφαιρικών αγώνων, αλλά και σε μόνιμα σχεδόν προβλήματα της κοινωνίας μας: Απ' το τρανζίστορ μου ακούω άλλον έναν αγώνα δεν ανήκω σε κανένα, αυτοί θέλουν εμένα θέλουν μόνο να ευνουχίσουν τον κόσμο / να καθαρίσουν μια για πάντα αυτό το δρόμο από ιδέες, αξίες, δικαιώματα, γνώμη / πας να ξεφύγεις, όμως τώρα θα πληρώσεις / όλοι αυτοί σπρώχνουν τα κορίτσια στην πορνεία / τα θέλουν, τα παίρνουν, μετά τα πετούν στη γωνία.
Για το τρανζίστορ και τα αμερικάνικα τραγούδια τραγουδούσε η Μαρινέλλα το 1978 σε στίχους του Μιχάλη Μπουρμπούλη και μουσική του Γιώργου Χατζηνάσιου.
Το τρανζίστορ ήταν η καλύτερη συντροφιά για τους φαντάρους στην σκοπιά, τώρα προφανώς ακόμα και η τηλεόραση θα φαίνεται αναχρονιστική και θα προτιμούσαν ένα laptop, ο Άλκης Αλκαίος με τον στίχο του και ο Θάνος Μικρούτσικος με την μουσική του προτιμούν μάλλον την παλαιότερη εκδοχή σύμφωνα με το τραγούδι τους Σιντάρτα:
Τόσα ταξίδια σε κορμιά ψυχές και τρένα, τόσα τραγούδια σε παράθυρα κλεισμένα, σαν τους φαντάρους που ξεχνούν τη μοναξιά τους,
μ' ένα φτηνό τρανζιστοράκι στη σκοπιά τους.
Ο Αλκαίος έχει γράψει στίχους και για το καταπληκτικό και πάντα επίκαιρο για πολλούς λόγους Πρωινό Τσιγάρο του Νότη Μαυρουδή:
Βγήκε ο ήλιος το ράδιο διαπασών μ' ένα χασάπικο που κλαίει για κάποιον Τάσο
κι εγώ σε ποντάρω κι ύστερα πάω πάσο σ' ένα καρέ τυφλών σ' ένα καρέ τυφλών.
Ο Ν. Μαυρουδής, το 1993 στο τραγούδι του Σαν Ραδιόφωνο με τον Δημήτρη Ψαριανό, χρησιμοποιεί στίχους του Τάσου Σαμαρτζή:
Σαν ραδιόφωνο που παίζει ξεχασμένο ερασιτέχνης στη ζωή κι όμως πηγαίνω
και επιμένω να ονειρεύομαι ασταμάτητα με μια φωνή που χρόνια πνίγουν τα παράσιτα...
Κι όπως αλλάζω το σταθμό ζωή αλλάζω και σκοπό και βάζω πρόγραμμα στην τύχη
όσο βαστάει ένα ξενύχτι μεσάνυχτα σε μια πλατεία κάθε σταθμός και ιστορία...
H μετάδοση των ποδοσφαιρικών αγώνων από το ραδιόφωνο κάθε Κυριακή, ήταν κάτι το ξεχωριστό και αυτήν την ατμόσφαιρα προσπαθεί να περιγράψει ο ποδοσφαιρόφιλος Λευτέρης Παπαδόπουλος στο τραγούδι του Μάνου Λοϊζου από το άλμπουμ Για Μια Μέρα Ζωής του 1980 με ερμηνεύτρια την Δήμητρα Γαλάνη:Το λαΐκό το καφενείο έχει μια πόρτα που όλο τρίζει κι από το τζάμι μπαίνει κρύο
που μας θερίζει.
Όλες τις μέρες είναι άδειο τις Κυριακές κάργα ως τη σκάλα γιατί ανοίγουμε το ράδιο
κι ακούμε μπάλα.
Ραδιόφωνο και καφές πάντα είχαν στενή σχέση, αλλά ο Φίλιππας Πλιάτσικας με τους Πυξ Λαξ για κάποιους ξεχωριστούς λόγους προτιμά να έχει κλειστό το ραδιόφωνο στο τραγούδι τους από το 1998, Γιατί Έπαψες Αγάπη Να Θυμίζεις:
Ο καφές σου έχει κρυώσει και το ράδιο κλειστό τώρα για μέρες,
σε θυμάμαι είχες ξαπλώσει στου μονού μου κρεβατιού τις καλημέρες
Το ξέρω πως δεν το διάλεξα αν έπρεπε τη σκέψη μου να ορίζεις
μα ακόμα δεν κατάλαβα γιατί έπαψες αγάπη να θυμίζεις.
Η Αφροδίτη Μάνου άκουγε και συγκεκριμένη μουσική, τζαζ ροκ, στο Νυχτερινή Εκπομπή του 1984: Απ' το ραδιόφωνο ακούω δυνατά τζαζ-ροκ
με πιάνει κόκκινο στο ύψος της Πανόρμου
κι εσύ φρενάρεις, με κοιτάζεις και παθαίνω σοκ
κι εκτροχιάζομαι στη μέση εκεί του δρόμου.
Από την ίδια χρονιά και το Έξοδος Κινδύνου του Γιάννη Σπανού σε στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου, χωρίς μουσικές προτιμήσεις όμως:
Θα παίζουν τα ραδιόφωνα τραγούδια για το τίποτα γραμμένα
και η νύχτα στα μικρόφωνα
θα κλέβει την παράσταση για σένα.
Φανατικός φίλος του ραδιοφώνου ο Γιάννης Σπυρόπουλος Μπαχ, έγραφε στίχους για το Φέγγεις Σαν Άστρο με τους Τερμίτες το 1983:
Φέγγεις σαν άστρο μες στις ζωγραφιές που κάνω τροχιά που δίνει στα φωνήεντα ρυθμό
Μοιάζω φιγούρα που είναι εξόριστη στην άμμο κοιτάω κοράλλια απ' της ζωής μου το βυθό.
Να 'μαι λοιπόν μ' ένα τραγούδι που ταιριάζει λείπει μονάχα η δική σου η φωνή
Πες μου στ' αυτί το μυστικό που με τρομάζει ζητάει για σένα από το ράδιο ν' ακουστεί.
O ίδιος στιχουργός αναφέρεται στο ραδιόφωνο, με το ίδιο συγκρότημα και στο Πόσο Σε Θέλω.Λίγα χρόνια πριν, το 1978, Νίκος Ξυδάκης, Νίκος Παπάζογλου και ο στιχουργός Μανώλης Ρασούλης κυκλοφορούσαν έναν από τους πιο συζητημένους δίσκους με τίτλο Η Εκδίκηση Της Γυφτιάς. Ένα από τα πολλά πετυχημένα τραγούδια αυτού του άλμπουμ, ήταν το Κυρ Διευθυντά Των Δίσκων:
Κυρ Διευθυντά των δίσκων
έχω ένα νταλκά βαρύ όργανο γλυκό θα πιάσω τραγουδάκι να της φτιάσω
κάν' το δίσκο ν' ακουστεί.
Να το πω από το ράδιο να της έδινα κουράγιο
Να μ' ακούσει να με νιώσει το μυαλό της να διορθώσει.
Για τα ξένα τραγούδια λογικά θα έπρεπε να ασχοληθούμε ξεχωριστά, γι αυτό ενδεικτικά αναφέρω τα You Turn Me On Im A Radio της Joni Mitchell και το Video Killed The Radio Star των Buggles που εύστοχα προέβλεψε την επερχόμενη κρίση στην μουσική.
