Μία σούπερ ιστορία από το Twitter των Εκδόσεων Διόπτρα.
27 Οκτωβρίου 2022
Ο θάνατος του Καζαντζάκη και η λυσσαλέα άρνηση του ελληνικού Κράτους να τον κηδέψει
Στις 26 Οκτωβρίου του 1957, στις 22:20, ο Νίκος Καζαντζάκης φεύγει από τη ζωή. Ο σπουδαιότερες και πιο μεταφρασμένος σύγχρονος Έλληνας συγγραφέας.
Μετά από ένα ταξίδι στην Κίνα, ο Καζαντζάκης επέστρεψε με κλονισμένη την υγεία του και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου του 1957, σε ηλικία 74 ετών στο Φράιμπουργκ.
Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας στις 3 Νοεμβρίου. Η Ελένη Καζαντζάκη ζήτησε από την Εκκλησία της Ελλάδος να τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα, αλλά ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, Θεόκλητος αρνείται. Άλλωστε δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια από όταν η εκκλησία της Ελλάδας είχε ζητήσει τον «διωγμό» του Καζαντζάκη για μερικές σελίδες του Καπετάν Μιχάλη, και για την όλη σύλληψη του «Τελευταίου πειρασμού».
Πύρινη κριτική της Εστίας για τον Καπετάν Μιχάλη. Αναφέρει ότι είναι «συνονθύλευμα φλυαριών», «ανήθικο», «γεμάτο με δεκάδες γελοιότητες σε κάθε σελίδα», ζητάει από τον Εισαγγελέα και την Ιερά Σύνοδο να παρέμβουν, ενώ προτρέπει τους αναγνώστες να σπάσουν βιτρίνες βιβλιοπωλείων.
Η Ελένη και ο Πρεβελάκης τον παραλαμβάνουν από την Ελευσίνα και η σορός του Καζαντζάκη παραμένει στο νεκρικό θάλαμο του Α΄ νεκροταφείου Αθηνών, απόντος ιερέα. Άκαρπες απέβησαν οι προσπάθειες που κατέβαλαν ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο κυβερνητικός επίτροπος Θ. Σπεράντζας.
Την επομένη τον συνοδεύουν στο Ηράκλειο και ο νεκρός εκτίθεται σε δημόσιο προσκύνημα στον μητροπολιτικό ναό. Στις 5 Νοεμβρίου, στις 11 το πρωί, αρχίζει η νεκρώσιμος ακολουθία, παρουσία του Αρχιεπισκόπου Κρήτης Ευγενίου και 17 ακόμη ιερέων.
Τεράστιο πλήθος κόσμου στο Ηράκλειο για να αποχαιρετίσει το τέκνο της
Η πομπή της κηδείας περνάει από τους κατάμεστους δρόμους του Ηρακλείου. Στη πρώτη σειρά διακρίνονται ο Γεώργιος Παπανδρέου και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Ακολουθεί η ταφή στην ντάπια Μαρτινέγκο, πάνω στα Βενετσάνικα τείχη, στην οποία όμως οι ιερείς δεν συμμετέχουν, κατόπιν απαγόρευσης του Αρχιεπισκόπου Αθηνών. Στον τάφο του Νίκου Καζαντζάκη χαράχθηκε, όπως το θέλησε: «Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, είμαι λέφτερος».
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματα της Ασκητικής
Και σε αυτό το βίντεο-ντοκουμέντο μπορείτε να δείτε πλάνα από την ημέρα της κηδείας στο Ηράκλειο
Την ημέρα της κηδείας ο μετέπειτα Μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης, γράφει: «Σήμερα ήταν μια σκοτεινή μέρα του Ελληνικού Έθνους. Ο γλυκύτατος Χριστός ξανασταυρώθηκε από τους αισχρούς αντιπροσώπους της λογοτεχνίας. Η πέννα του βρωμερού αντίχριστου ξέσχισε το στήθος του Κυρίου».
Συνεχίζει ο Καντιώτης: «Φρίκη, φρίκη, ούτε ο υπόνομος των Αθηνών δεν θα ανέδιδε τέτοια δυσωδία. Θλίψη, θλίψη και το θλιβερότερο ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, παρόλο που ειδοποιήθηκε αυστηρά από την Ιεραρχία, άφησε τον βλάστημο να μπει μέσα σε Χριστιανική εκκλησία!»
Σε συνέντευξη στη δημοσιογράφο Ελένη Κατσουλάκη, ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος, αναφέρει: «Εγώ τον αγαπούσα πολύ τον Καζαντζάκη. Τον θαύμαζα στα κρυφά. Ξέρετε, η εκκλησία είναι στενοκέφαλη. Δεν μπορούσα να εκφράσω τα πραγματικά μου αισθήματα. Θα με πετούσαν έξω. Έχω διαβάσει όλα του τα βιβλία του. Ο Καζαντζάκης κατά μένα είναι ο πρωτοψάλτης της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η εκκλησία τον παρεξήγησε. Ο Καζαντζάκης ήταν φιλόσοφος και αλληγορικός συγγραφέας».
-Μα η εκκλησία τον αφόρισε!
«Δεν είναι αλήθεια. Ο Καζαντζάκης ποτέ δεν αφορίστηκε. Η Ιερά Συνοδός τον καταράστηκε και τον αφόρισε και ζήτησε από τον Πατριάρχη Αθηναγόρα να επικυρώσει την αφόρισή του. Ο Πατριάρχης πέταξε την αίτηση σ' ένα συρτάρι και ακόμα εκεί είναι. Ποτέ δεν την υπέγραψε. Όχι μόνο αυτό, αλλά τα βιβλία του στολίζουν τη βιβλιοθήκη του Πατριαρχείου! Παρ’ όλες τις απειλές, διαταγές, εκκλήσεις και κατάρες που πήρα γραπτώς και προφορικώς, έδωσα άδεια να μπει η σωρός του στον Άγιο Μηνά και έκανα μάλιστα και τη νεκρική δέηση»!
-Δεν φοβηθήκατε;
«Ήταν δύσκολη η θέση μου. Είχα μεγάλη πίεση και από την Ιεραρχία και από τις τοπικές αρχές. Αν δεν άφηνα την σωρό του Καζαντζάκη στον Άγιο Μηνά, θα γινόταν η επανάσταση του 1821 και θα αιματοκυλιόμαστε εδώ κάτω! Οι Κρητικοί το “χαν πάρει πολύ πατριωτικά το θέμα. Ήταν ανήμερα θηρία! Στην κηδεία κόντεψε να γίνει μεγάλο μακελειό. Κάμποσοι κληρικοί χωρίς ράσα ακολούθησαν την νεκρική πομπή βρίζοντας τον νεκρό, αρπάχτηκαν στα χέρια με ντόπιους Κρητικούς. Δύσκολες ώρες και για μένα ένα ανώτατο κληρικό!»
-Εσείς τον θάψατε;
«Όχι, αλίμονο μου! Θα με αφόριζε η Ιερά Σύνοδος! Είχαμε διαταγή να μην γίνει η ταφή του από κανένα Ορθόδοξο παπά. Εγώ δεν ήμουνα κοντά στην σωρό του Καζαντζάκη».
-Μα οι εφημερίδες έγραψαν ότι θάφτηκε από ιερέα ο Καζαντζάκης.
«Ο κόσμος είχε άγνοια. Όταν έφτασε η σωρός του στο Μαρτινέγκο, κάποιος έβγαλε επικήδειο λόγο. Μα κανείς κληρικός δεν ήταν γύρω για να θάψει τον νεκρό. Σκεφτείτε τώρα μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου και τις φωτογραφικές μηχανές του διεθνούς τύπου! Πουθενά παπάς. Οι Βρακοφόροι φουρτούνιασαν, άναψαν τα αίματα και ήθελαν να τον θάψουν με τα ίδια τους τα χέρια. Κείνη την τραγική στιγμή ως εκ θαύματος παρουσιάστηκε ένα νέος παπάς με ράσα και θυμιατό! Ούτε ήξερα ποιος ήταν και πώς βρέθηκε εκεί, από πού ξεφύτρωσε! Κανείς δεν ήξερε!…».
Και αυτή είναι η ιστορία του ιερέα που βρέθηκε εκείνη τη μέρα στον τάφο του Καζαντζάκη, του παπά – Σταύρου Καρπαθιωτάκη: «Τον Νοέμβριο του 1957 ήμουνα στρατιώτης και παπάς και υπηρετούσα την θητεία μου στο Ηράκλειο.
»Μια μέρα πριν την κηδεία του Καζαντζάκη, ο διοικητής κάλεσε όλους τους στρατιωτικούς και έδωσε διαταγή να μην βγει κανείς έξω από το στρατόπεδο στις 5 Νοέμβριου. Οι αρχές φοβόνταν μεγάλες φασαρίες, γιατί είχε έρθει εκκλησιαστική διαταγή να μην ταφεί ο Καζαντζάκης.
»Ως παπάς ένιωσα πολύ άσχημα. Η συνείδησή μου με πείραζε. Δεν άντεχα να πάρω στον λαιμό μου τέτοιο άδικο. Δεν μπορούσα να αρνηθώ τα ιερά μυστήρια σ' ένα βαφτισμένο Χριστιανό που δεν έκανε ποτέ κάτι ανήθικο ή εγκληματικό. Όσο αφορά τα βιβλία του δεν είμαι εγώ άξιος να τον κρίνω.
»Το 'σκασα κρυφά από τον στρατό τη μέρα της κηδείας. Πήρα αθόρυβα τα ράσα μου και έτρεξα στον Μαρτινέγκο και τον έθαψα. Ο κόσμος δεν ήξερε τι έγινε; Όλοι νόμισαν ότι με έστειλε η εκκλησία να τον κηδέψω. Μετά πέρασα από στρατιωτικό δικαστήριο και μπήκα φυλακή για έξη μήνες!»
Φωτογραφία από την κηδεία όπου διακρίνεται αριστερά και ο παπα-Σταύρος Καρπαθιωτάκης
Οι σπουδαστές της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου, προπορεύονται της νεκρικής πομπής κρατώντας τα βιβλία του Καζαντζάκη ως παράσημα. Μπροστά διακρίνεται η ογκώδης Οδύσεια, το μεγαλόπνοο έπος του Νίκου Καζαντζάκη.
Και ένα από τα πιο όμορφα και στοχαστικά αποσπάσματα από το αυτοβιογραφικό Αναφορά στον Γκρέκο
